[ Terug ] [ Omhoog ] [ Volgende ]
2.5 Verborgen premissen

Meestal maken mensen bij het geven van redenen of bezwaren de premissen niet allemaal expliciet.  Met andere woorden, mensen ‘verbergen’ meestal een of meer co-premissen.

Er is kunstlicht gebruikt bij het nemen van de Apollo-foto's, daarom moeten de foto’s in een studio op aarde zijn genomen. [Gebaseerd op 5.2] In deze enkelvoudige redenering wordt slechts één premisse gegeven.  Eventuele andere zijn momenteel ‘verborgen’.

Wat is de verborgen co-premisse?  Welke bewering ‘werkt samen’ met de expliciete premisse teneinde samen bewijs te vormen?     Dit is een voorstel voor wat de verborgen premisse kan zijn.

Als volgens de Gulden Regel elke reden en elk bezwaar tenminste twee co-premissen heeft, waarom verbergen mensen daar meestal minstens een van? Vaak is een co-premisse voor de hand liggend of iets waar iedereen het mee eens is, zodat deze niet expliciet gemaakt hoeft te worden. Er zijn echter ook andere verklaringen mogelijk. Mensen zijn vaak:

• Ongeduldig. Het leven duurt maar kort en mensen willen altijd door naar het volgende, wat dat ook moge zijn.
• Lui. Wie maakt zich nou druk om co-premissen?
• Verward. Mensen begrijpen hun eigen redeneringen nauwelijks en herkennen hun co-premissen niet als zodanig.
• Doortrapt. Soms verbergen mensen hun co-premissen met opzet, omdat ze weten of vermoeden dat deze onwaar zijn, waardoor hun redenering ongeldig is.

Als mensen co-premissen verbergen, laten ze het aan ons, de luisteraar of lezer, over om de gaten op te vullen. Dat is vaak een lastige, tijdrovende kwestie.

Omdat het bij het opstellen van een redeneerschema nu eenmaal draait om het expliciet maken van de structuur van de redenering, moeten we – als we deze taak goed willen uitvoeren – alle co-premissen opsporen, wat betekent dat ook alle verborgen premissen moeten worden geïdentificeerd.  Dit is vaak het grootste struikelblok bij het opstellen van een redeneerschema.

Alternatieve termen

Logici hanteren ook diverse andere termen voor verborgen premisse. Termen die je vaak zult tegenkomen zijn:

• verzwegen premisse
• aanname – dat wil zeggen, een bewering waarvan voor het kloppend maken van de redenering wordt aangenomen dat deze waar is, maar die niet expliciet is gemaakt. 

Logici gebruiken de term enthymeem voor een redenering met een verborgen premisse. De meeste redeneringen die we in het dagelijks leven tegenkomen zijn enthymemen. 

Een verborgen premisse is een co-premisse die niet daadwerkelijk wordt verwoord bij het presenteren van een redenering.